Του Σπύρου Ράνη
 |  |  |
| Ένα βράδυ στην κοιλάδα των Μουσών στον Όλυμπο κάτω από τον θρόνο του Δία είναι μια αξέχαστη εμπειρία. Ο έναστρος ουρανός φέγγει με απερίγραπτη ομορφιά, τ΄ άστρα τρεμοσβήνουν σαν κάποιο μήνυμα να στέλνουν απ το άπειρο. Είσαι μέρος του άπειρου και τρέμεις από συγκίνηση. Αυτά φυσικά τις σπάνιες φορές που ο Δίας κρατεί τους θυμούς του και τους κεραυνούς του. Αλλά και γι αυτά είναι έτοιμος ο ορειβάτης. Ο ορειβάτης αναβαίνει στο βουνό με δέος, δεν το κατακτά. Τα βουνά δεν έχουν κατακτητές, έχουν επιζώντες. |
Η Ελλάδα είναι η ωραιότερη χώρα στον κόσμο. Αυτό οι ορειβάτες το γνωρίζουν καλύτερα παντός άλλου, γιατί είναι κάτι που απ' τη κορυφή ενός βουνού τα βλέπεις καλύτερα. Το βουνό είναι ο καλύτερος φίλος, δεν συγχωρεί όμως προχειρότητες και παλικαρισμούς. Τα βουνά μας το καλοκαίρι είναι προσιτά, πιο φιλικά και αντηχούν απ' τις αρμονικές μελωδίες των κοπαδιών. Το χειμώνα, ακόμη και ένα εύκολο βουνό, σαν την Πάρνηθα, δύσκολα δέχεται πρωτάρηδες. Ο αρχάριος θα ξεκινήσει με ομάδα οργανωμένη με την καθοδήγηση έμπειρων ορειβατών. Τα λίγα θεωρητικά που ο επίδοξος ορειβάτης πρέπει να κατέχει έχουν σχέση με το χάρτη και την πυξίδα. Χωρίς αυτά κινδυνεύει κάποια στιγμή να μην ξέρει που βρίσκεται και κατά που πρέπει να βαδίσει. |
Ο χάρτης, απεικονίζει την περιοχή του βουνού. Όταν κρατάμε έναν οποιοδήποτε χάρτη, το πάνω μέρος είναι πάντα ο βοράς και φυσικά, κάτω ο νότος, δεξιά η ανατολή και αριστερά η δύση. Σε μια γωνιά στο χάρτη υπάρχει ''υπόμνημα χάρτου". Διαφορές δηλαδή πληροφορίες γι' αυτόν και πριν απ' όλα πια περιοχή απεικονίζει και η κλίμακα χάρτου. Η κλίμακα μας λέει πόσες φορές πιο μικρή απεικονίζεται μία περιοχή προκειμένου να χωρέσει στον χάρτη. Ο χαρτογράφος που σχεδιάζει έναν χάρτη της Πελοποννήσου π.χ. δεν μπορεί να τον κατασκευάσει στο φυσικό μέγεθος της Πελοποννήσου. Θα τον κατασκευάσει 500.000 φορές πιο μικρό και η κλίμακα του χάρτη θα είναι 1:500.000. Είναι προφανές πως σε τέτοιο χάρτη, λόγω της μικρής του κλίμακας δεν μπορούμε να δούμε λεπτομέρειες. Ένας καλός ορειβατικός χάρτης έχει κλίμακα 1:25.000 ή έστω 1:50.000 και απεικονίζει μια μικρή τουλάχιστον περιοχή. Το συγκεκριμένο βουνό και τη γειτονιά. Τα γύρω χωριά δηλαδή, δρόμους, μονοπάτια κλπ. Αν πρόκειται να ανέβουμε στον Όλυμπο, φυσικά δεν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τον παγκόσμιο χάρτη των μαθητικών μας χρόνων. Ο θαλασσοπόρος, περιβάλλεται από ουρανό και θάλασσα, για να φτάσει δε ασφαλώς στον προορισμό του και να ευοδωθεί το ταξίδι του, πρέπει να γνωρίζει προς ποια κατεύθυνση να πρέπει να οδηγήσει το σκάφος του. Στο χάρτη διαβάζει την ζητούμενη κατεύθυνση, βλέπει π.χ. ότι, για να φτάσει στον Πειραιά ξεκινώντας απ' τα Χανιά οφείλει να ταξιδέψει βόρεια. Ο χάρτης είναι ένα "βοήθημα". Πως όμως θα ξέρει ποια είναι η κατεύθυνση του βορρά; |
Η πυξίδα, ένα άλλο "βοήθημα" θα του δείξει την κατεύθυνση που ζητά. Ο δίσκος της πυξίδας -ανεμολόγιο- που όταν τον συμβουλευόμαστε πρέπει να το κρατάμε οριζόντιο, μας δείχνει, όχι μόνο την κατεύθυνση του βορρά, αλλά όλες τις κατευθύνσεις. Ο δίσκος του ανεμολογίου είναι ένας πλήρης κύκλος με 360 υποδιαιρέσεις - μοίρες. Με τα γράμματα N - E - S- W είναι σημειωμένα τα 4 κύρια σημεία του ορίζοντα. Ο ορειβάτης είναι ένας ορεινός θαλασσοπόρος κι έχει το ίδιο ανάγκη το χάρτη και την πυξίδα. Διόπτευση είναι η κατεύθυνση ενός καταφανούς σημείου. Στις οδηγίες χρήσεως της πυξίδας μας θα διαβάσουμε και θα μάθουμε πως παίρνουμε μια διόπτευση και πως τη μεταφέρουμε στο χάρτη. Η διόπτευση είναι μια γραμμή θέσεως. Ο παρατηρητής δηλαδή βρίσκεται σε κάποιο σημείο διόπτευσης όπως μεταφέρεται στον χάρτη. Εκεί που τέμνονται δύο γραμμές θέσεως εκεί βρίσκεται ο παρατηρητής. Οι ισοϋψείς είναι και αυτές γραμμές θέσεως. Αν το υψομετρικό μας δείχνει ύψος 1.150 μέτρα θα βρούμε στο χάρτη την ισοϋψή 1.150 μέτρα στην περιοχή και ξέρουμε ότι βρισκόμαστε πάνω στη γραμμή αυτή. |
Ο ορειβάτης θα μελετήσει πριν ξεκινήσει τον ορειβατικό χάρτη και θα δει ότι για να φθάσει από το χωρίο Χ στην κορυφή Κ πρέπει να κατευθυνθεί προς τις 45 ας πούμε μοίρες, παρακάμπτοντας τα φυσικά εμπόδια. Ο χάρτης έχει τη γλώσσα του, που την γνωρίζουμε ώστε να τον διαβάζουμε. Στο υπόμνημα (memorandum) βλέπουμε τα σύμβολα δια των οποίων «περιγράφονται» τα διάφορα που περιέχει ο χάρτης πχ τις ισοϋψείς καμπύλες, κορυφές, δρόμους, μονοπάτι, ρεματιές, καταφύγια ή άλλα κτίσματα κλπ. Αναγνώριση καταφανών σημείων σημαίνει να μπορεί ο παρατηρητής να μεταφέρει στον περιβάλλοντα φυσικό χώρο αυτά που βλέπει στο χάρτη αντιστρόφως. Βλέπουμε πχ μπροστά μας δυο κορυφές, πρέπει να είμαστε σε θέση να τις βρούμε στο χάρτη μας. Ή φτάσαμε σ΄ενα εκκλησάκι στο βουνό, σε μια πηγή, μια γέφυρα, σ΄ενα ορεινό δρόμο ή βλέπουμε κάτω ένα χωριό. Όλα αυτά οφείλουμε να τ΄αναγνωρίσουμε. 'Η αντιστρόφως τις πληροφορίες που μας δίνει ο χάρτης να τις μεταφέρουμε στο φυσικό περιβάλλον ώστε να το «αναγνωρίσουμε». Σημειώνει πχ ο χάρτης ένα ψηλό βράχο που πρέπει να είναι ορατός απ τη θέση που βρισκόμαστε. Πρέπει να μπορούμε τον εντοπίσουμε. Η αναγνώριση καταφανών σημείων όπως ονομάζουμε τα φυσικά ή τεχνητά χαρακτηριστικά του περιβάλλοντος είναι τέχνη και απαιτεί προσεχτική παρατήρηση χάρτη - περιβάλλοντος, πείρα, ισχυρές διόπτρες και φυσικά προσοχή. Φυσικά στην ομίχλη ή κακοκαιρία τα πράγματα είναι πολύ ποιο δύσκολα αλλά τότε έχουμε και τη μεγαλύτερη ανάγκη «αναγνώρισης». Η ορειβασία είναι κάτι που δεν μαθαίνεται θεωρητικά αν και όπως είπε ο σοφός νομοδιδάσκαλος Γ. Μαριδάκης - ουδέν πρακτικότερον της θεωρίας- |